https://www.monopoli.gr/2022/12/13/istories/art-culture-sub/642331/sto-ergastiri-zografikis-tou-panou-sarafianou/

Αφιερωμένη σε έναν σπουδαίο δάσκαλο, τον ζωγράφο Πάνο Σαραφιανό, και τους εικαστικούς που μαθήτευσαν πλάι του, στο φημισμένο εργαστήριο που διατήρησε επί είκοσι σχεδόν χρόνια στην οδό Ιθάκης 85, στην πλατεία Αμερικής, είναι η έκθεση «Πάνος Σαραφιανός: Το εργαστήρι ζωγραφικής», που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου (19.00) στην Γκαλερί Έρση, στον Λυκαβηττό.

Ο Πάνος Σαραφιανός γεννήθηκε στη Λαμία το 1919 και σπούδασε, αρχικά, πλάι στον ζωγράφο και αγιογράφο πατέρα του, όπου είχε μαθητεύσει παλιότερα ο Αλέκος Κοντόπουλος. Το 1939 έγινε δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όμως ένα χρόνο μετά στρατεύθηκε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής έλαβε ενεργά μέρος στην Αντίσταση. Το 1945 αποφοίτησε, έχοντας διακριθεί με επαίνους και βραβεία. Μετά τον πόλεμο θα σπουδάσει νωπογραφία και κεραμική στη Ρώμη (1956-1959), ενώ επιστρέφοντας θα εργαστεί και ως μουσειακός ζωγράφος στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

Διδάσκοντας την ελευθερία

Είχε ήδη ανοίξει τη φημισμένη σχολή στην οδό Ιθάκης 85, που διατήρησε έως τον θάνατο του, και στην οποία θα διδάξει δεκάδες νέους και νέες ζωγράφους της εποχής, ανάμεσά τους ονόματα διάσημα σήμερα. Όπως σημείωνε ο καθηγητής ιστορίας της τέχνης Χρύσανθος Χρήστου, «καθοριστικό χαρακτηριστικό της διδασκαλίας του ήταν η ελευθερία, αυτή ακριβώς που βοηθούσε τους μαθητές του να βρουν το δικό τους δρόμο, να ολοκληρώσουν το μορφολογικό τους ιδίωμα με βάση την προσωπική τους ευαισθησία». Μολονότι ο ίδιος είχε, σταδιακά, στραφεί στην αφαίρεση και τον εξπρεσιονισμό, δεν επεδίωκε ποτέ να ωθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριές του προς τα εκεί, αλλά επεδίωκε «να τους δείξει πώς μπορεί να εκφραστεί κανείς πιο ολοκληρωμένα με το χρώμα και τη γραμμή».

«Χυμούσε στον πίνακα σαν ξιφομάχος»

«Ο Πάνος Σαραφιανός υπήρξε σπουδαίος δάσκαλος», τόνιζε σε ένα εξομολογητικό σημείωμά του, με τίτλο «Ιθάκης 85», ο ζωγράφος Χρόνης Μπότσογλου. Μαθητής του Σαραφιανού, ο οποίος του είχε παραχωρήσει ένα δωματιάκι μέσα στη σχολή για να μένει, έμεινε πλάι του έναν ολόκληρο χρόνο. Στο ίδιο κείμενο ανασύρει από τη μνήμη τον τρόπο που ο δάσκαλός ζωγράφιζε στο προσωπικό του εργαστήριο, στη σοφίτα:

«Στεκότανε ώρα πολλή. Κάπνιζε και κοιτούσε τη ζωγραφιά με ένταση, ακίνητος, και ξαφνικά χυμούσε πάνω της με ορμή, όπως ένας ξιφομάχος ορμά με το σπαθί να λιανίσει τον αντίπαλό του καταφέροντας αλλεπάλληλα χτυπήματα που μοιάζουν μόνο αποτέλεσμα οργής, μα με την ακρίβεια του έμπειρου πολεμιστή, και καταστρέφοντας την προηγούμενη μορφή της ζωγραφιάς, σαν να άνοιγε μια νέα πληγή, στον χαμό και την καταστροφή, ή τους ρυθμούς ενός χορού ξεχασμένης παγανιστικής τελετουργίας».

Από την παραστατική στην αφηρημένη χειρονομιακή ζωγραφική

Ζωγράφος με ισχυρό ταλέντο και μεγάλες δυνατότητες, άνθρωπος ευαίσθητος σε κοινωνικούς και αισθητικούς προβληματισμούς, ο Πάνος Σαραφιανός υπήρξε μια σπάνια, αλλά χαμηλόφωνη προσωπικότητα στον εικαστικό χώρο. Τα στάδια της προσωπικής του έκφρασης, από την παραστατική ζωγραφική μέχρι την αφηρημένη χειρονομιακή, διακρίνονται για την πρωτοτυπία, για το απόλυτο του χαρακτήρα τους, για τη διείσδυση στην ουσία, για τη συγκλονιστική τους δύναμη. Έχοντας πλήρη συνείδηση των κοινωνικών και αισθητικών προβλημάτων του καιρού του, εμπιστεύτηκε τα δικά του βήματα και βρέθηκε από παράλληλο δρόμο ευθυγραμμισμένος με τα διεθνή πρωτοποριακά κινήματα.

Ο Πάνος Σαραφιανός πέθανε το 1968, στα σαράντα εννέα του χρόνια, αφήνοντας ένα έργο που δεν επιτρέπει καμιά αμφιβολία για την εκφραστική δύναμη και τον πλούτο της προσφοράς του.

Έργα τριάντα καλλιτεχνών

Στην έκθεση, εκτός από έργα του Πάνου Σαραφιανού, συμμετέχουν με έργα τους οι μαθητές του: Αντώνης Απέργης, Γιάννης Βαλαβανίδης, Χαράλαμπος Δαραδήμος, Στέφανος Δασκαλάκης, Ηλίας Δεκουλάκος, Βαγγέλης Δημητρέας, Πέτρος Ζουμπουλάκης, Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Βλάσης Κανιάρης, Λευτέρης Κανακάκης, Κυριάκος Κατζουράκης, Σπύρος Κουρσάρης, Κυριάκος Μορταράκος, Χρόνης Μπότσογλου, Κυριάκος Ρόκος, Παύλος Σάμιος, Χρήστος Σαρακατσιάνος, Λυδία Σαρρή, Φώτης Σαρρής, Ρουμπίνα Σαρελάκου, Γρηγόρης Σεμιτέκολο, Δήμος Σκουλάκης, Σωτήρης Σόρογκας, Στέργιος Στασινόπουλος, Απόστολος Τσιρογιάννης, Αλέκος Φασιανός, Έφη Φούνκ , Μαίρη Χατζηνικολή.